"आपल्यास जें कांहीं नाहीं असें वाटतें, त्यातूनच महात्मे जगाच्या
कल्यानाच्या चिजा बाहेर काढितात. त्या महात्म्यांची स्थिति लक्ष्यांत
वागवून पुढील गाणे वाचल्यास ते दुर्बोध होऊं नये, असें वाटतें."
हर्षखेद ते मावळते,
हास्य निमाले,
अश्रु पळाले;
कण्टकशल्यें लव वठली;
कांहीं न दिसे दृष्टीला
प्रकाश गेला,
तिमिर हरपला:
काय म्हणावें या स्थितिला ?---
झपूर्झा ! गडे झपूर्झा !
हर्षशोक हे ज्यां सगळें,
त्यां काय कळे ?
त्यां काय वळे ?
हंसतिल जरि ते आम्हांला,
भय न धरुं हें वदण्याला :---
व्यर्थीं अधिकचि अर्थ वसे
तो त्यांस दिसे,
ज्यां म्हणति पिसे,
त्या अर्थाचे बोल कसे ?---
झपूर्झा ! गडे झपूर्झा !
ज्ञाताच्या कुंपणावरून,
धीरत्व घरून,
उड्डाण करून,
चिद्घनचपला ही जाते,
नाचत तेथें चकचकते;
अंधुक आकृति तिस दिसती,
त्या गातासी
निगूड गीती;
त्या गीतीचे ध्वनि निघतो---
झपूर्झा ! गडे झपूर्झा !
नांगरल्याविण भुई वरी
असे कितितरी;
पण शेतकरी
सनदी तेथें कोण वदा ? ---
हजारांतुनी एकादा !
तरी न तेथुनि वनमाला
आणायाला,
अटक तुम्हांला;
मात्र गात हा मंत्र चला ---
झपूर्झा ! गडे झपूर्झा !
पुरुषाशीं त्या रम्य अति
नित्य प्रकृति
क्रीडा करिती;
स्वरसंगम त्या क्रीडांचा
ओळखणें, हा ज्ञानाचा ---
हेतु; तयाची सुन्दरता
व्हाया चित्ता ---
प्रत ती ज्ञाता,
वाडें कोडें गा आतां ---
झपूर्झा ! गडे झपूर्झा !
सूर्यचन्द्र आणिक तारे
नाचत सारे
हे प्रेमभरें
खुडित खपुष्पें फिरति जिथें,
आहे जर जाणें तेथें,
धरा जरा निःसंगपणा
मारा फिरके,
मारा गिरके,
नाचत गुंगत म्हणा म्हणा ---
झपूर्झा ! गडे झपूर्झा !
मुंबई २ जुले १८९३
